آشنایی با لکههایی که ظاهر پوست را تغییر میدهند
اگزما یکی از شایعترین مشکلات حوزه پوست و زیبایی است که بر ظاهر پوست تأثیر میگذارد. لکههایی که بر سطح پوست پدیدار میشوند و پوست را دچار التهاب، خارش، قرمزی، ترکخوردگی و ناهمواری میکنند، اگزما نامیده میشوند. گاهی هم پوست تاول میزند.
اگزما معمولاً بهطوراختصاصی در اشاره به درماتیت آتوپیک به کار میرود که شایعترین نوع اگزما است. آتوپیک به مجموعهای از بیماریهای مربوط به سیستم ایمنی بدن، از جمله درماتیت آتوپیک، آسم و تب یونجه اشاره دارد. درماتیت هم نوعی التهاب پوستی است.
توصیه می کنیم مقاله {آمنوره یا فقدان قاعدگی چیست و چرا اتفاق می افتد} را مطالعه فرمائید.
علائم اگزما
علائم درماتیت آتوپیک (شایعترین نوع اگزما)، بر اساس سن فرد مبتلا به این وضعیت، متفاوت است. البته درماتیت آتوپیک عمدتاً در نوزادان و کودکان و بهصورت لکههای پوستی خشک و پوستهپوسته نمایان میشود.
بیشتر افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، این وضعیت را قبل از پنجسالگی تجربه میکنند و نیمی از افرادی که در کودکی به آن مبتلا میشوند، در بزرگسالی هم علائم آن را دارند. با این حال، علائم آنان در بزرگسالی در اغلب موارد با نشانههای دوران کودکی تفاوت دارد.
افراد مبتلا به اگزما در بیشتر موارد، دورههای زمانی خاصی را تجربه میکنند که با برافروختگی یا تشدید علائم اگزما همراه است و پس از آن در دورههای زمانی دیگری، علائم اگزما بهبودد مییابد یا ازنظر ظاهری پاکسازی میشود.
علائم اگزما در دوران کودکی
- ضایعات پوستی که معمولاً روی پوست سر و گونهها نمایان میشوند.
- ضایعاتی که معمولاً قبل از نشت مایع به درونشان متورم میشوند.
- ضایعاتی که باعث خارش شدید میشوند. این حالت میتواند در خواب اختلال ایجاد کند. مالیدن و خاراندن مداوم به عفونتهای پوستی میانجامد.
علایم اگزما در حوالی بلوغ
- ضایعات پوستی که معمولاً پشت چینهای آرنجها یا زانوها نمایان میشوند.
- این چینها روی گردن، مچ دستها، مچ پاها و چینهای بین کپلها و رانها نیز نمایان میشوند.
به مرور زمان، علائم زیر هم ممکن است نمایان شود:
- ناهموار شدن ضایعات پوستی
- تغییر رنگ ضایعات پوستی (تیرهتر یا روشنتر شدن رنگ ضایعات)
- این ضایعات پوستی میتوانند طی فرآیندی بهتدریج به ضخیمتر شدن پوست منجر شوند. این بثورات در ادامه ممکن است به زائدههای سفت و خارشدار تبدیل شوند.
علائم اگزما در بزرگسالی
- ضایعات پوستی معمولاً در چینهای آرنجها یا زانوها یا پشت گردن نمایان میشوند.
- این بثورات بخش زیادی از بدن را میپوشانند.
- بثورات پوستی میتوانند به طور خاص در گردن، صورت و اطراف چشمها برجسته باشند.
- ضایعات پوستی گاهی باعث خشکی شدید پوست میشود.
- این ضایعات ممکن است به خارش دائم منجر شود.
- پوستهپوستهشدنهای ناشی از بثورات پوستی در بزرگسالان (در مقایسه با کودکان) بسیار شدیدتر است.
- بثورات پوستی گاهی به عفونتهای پوستی منجر میشود.
بزرگسالانی که در دوران کودکی به درماتیت آتوپیک مبتلا شدهاند اما در ادامه دیگر علائم این وضعیت را نداشتهاند، ممکن است که هنوز هم پوست خشک یا بسیار تحریکپذیر داشته باشند یا اگزمای دست و مشکلات چشم.
شکل و ظاهر پوست مبتلا به اگزما بیش از هر چیزی بستگی دارد به اینکه فرد چقدر پوست خودش را میخاراند و اینکه آیا پوست دچار عفونت شده است یا نه. مالیدن و خاراندن باعث تحریک هرچه بیشتر پوست میشود، التهاب را افزایش میدهد و خارش را هم بدتر میکند.
توصیه می کنیم مقاله {عفونت واژن علت و درمان} را مطالعه فرمائید.
علت اگزما چیست؟
علت دقیق اگزما هنوز ناشناخته مانده است، اما باور علمی بر این است که اگزما به علت ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود میآید. اگزما در گروه مشکلات مُسری قرار ندارد.
اگر یکی از والدین به این بیماری یا بیماری آتوپیک دیگری مبتلا باشد، احتمال مبتلا شدن فرزند هم بیشتر میشود. اگر هم هر دو والدین به یک بیماری آتوپیک مبتلا باشند، خطر ابتلای فرزندشان به اگزما به حداکثر میرسد.
برخی عوامل محیطی نیز در آشکار شدن اگزما مؤثر است:
- محرکها: صابونها، پاککنندهها، شامپوها، ضدعفونیکنندهها، آبمیوههای تهیهشده از میوههای تازه، گوشت و سبزیجات.
- آلرژنها: حیوانات خانگی، کنه، گرد و غبار، گرده گلها، قارچ و شورۀ سر .
- میکروبها: باکتریهایی مانند استافیلوکوس اورئوس، ویروسها و بعضی از قارچها.
- گرمای شدید و سرمای شدید: آبوهوای بسیار سرد یا بسیار گرم، رطوبت بسیار زیاد یا بسیار کم و تعریق ناشی از فعالیتهای ورزشی.
- مواد غذایی: محصولات لبنی، تخممرغ، مغزها و دانههای خام، محصولات تهیهشده از سویا و گندم
- استرس: استرس از علتهای مستقیم ابتلا به اگزما نیست، اما میتواند علائم اگزما را تشدید کند.
هورمونها: ممکن است خانمها در دورههایی که دچار تغییرات در سطح هورمونی میشوند، مانند دوره بارداری و بخشهایی از چرخۀ قاعدگی، شاهد افزایش علائم اگزما باشند.
انواع اگزما
اگزما بهغیر از درماتیت آتوپیک چند نوع است. در ادامه توضیحی مختصر ارائه میکنیم:
- اگزمای تماسی: این درماتیت نوعی واکنش پوستی است که بهدنبال تماس سیستم ایمنی بدن با مادهای محرک یا آلرژن اتفاق میافتد. در واقع، سیستم ایمنی بدن این ماده یا آلرژن را عنصری بیگانه میپندارد و با آن درگیر میشود.
- اگزمای تحریکی: این اگزما نوعی تحریکشدگی پوست کف دستها و کف پاها است که با تاول نیز همراه میشود.
- نورودرماتیت: این نوع از اگزما باعث شکلگیری لکهها یا پچهای پوستی روی سر، ساعد، مچ دست و ساق پا میشود. این وضعیت بهعلت نوعی خارش موضعی شبیه به گزیدگی حشرات به وجود میآید.
- اگزمای مدور: این نوع از اگزما بهصورت لکهها یا پچهای پوستی دایرهوار و تحریکشده نمایان میشود که ممکن است حالت پوستهپوسته، خارشدار و دلمهبسته (کبرهبسته) داشته باشند.
- درماتیت استاتیک: این درماتیت نوعی تحریکشدگی پوست در قسمت پایینی پاها (ساق پاها) است که معمولاً به مشکلات گردش خون مربوط میشود.
درمان اگزما چیست؟
اگرچه تا به امروز هیچ درمان قطعی و اثباتشدهای برای اگزما یافت نشده است، اما راهکارهایی وجود دارد که استفاده از آنها با هدف بهبود پوست آسیبدیده و جلوگیری از تشدید یا شعلهوری ناگهانی علائم آن است. پزشکان معمولاً برنامۀ درمانی مناسب اگزما را با توجه به سن فرد، علائم و وضعیت فعلی سلامت او طراحی میکنند.
اگزما در بعضی از افراد بهمرور محو میشود، اما برای بعضی افراد هم به مشکلی همیشگی و مادامالعمر تبدیل میشود.
اگزما و درمانهای دارویی
داروهای مختلفی برای درمان علائم اگزما تجویز میشود. مهمترین داروها عبارت است از:
- کورتونهای موضعی: این داروها در گروه داروهای ضدالتهابی قرار دارند و باید علائم اساسی اگزما مانند التهاب پوستی و خارش آن را تسکین دهند. این کرمها و پمادها را مستقیماً به پوست میمالند.
- کورتونهای خوراکی یا تزریقی: اگر درمانهای موضعی مؤثر نباشند، کورتونهای خوراکی یا تزریقی (برحسب شدت علائم بیماری) میتوانند طبق نظر پزشک تجویز شوند. این داروها را معمولاً در دورههای درمانی کوتاهمدت استفاده میکنند.
- آنتیبیوتیکها: معمولاً زمانی تجویز میشوند که اگزما با عفونتهای پوستی باکتریایی همراه باشد.
- داروهای ضدویروسی و ضدقارچی: عفونتهای قارچی و ویروسی احتمالی همراه با اگزما را درمان میکند.
- آنتیهیستامینها: چون خوابآورند، احتمال خاراندن پوست در شب را کاهش میدهند.
- مرطوبکنندههای ترمیمی: از دست دادن آب پوست را کاهش میدهند و عملکرد ویژهای برای ترمیم و بازسازی پوست دارند.
- فوتوتراپی یا نوردرمانی: دراین شیوه درمانی، فرد باید در معرض امواج ماورای بنفش نوع الف یا ب و یا ترکیبی از آن دو قرار بگیرد. در این شرایط، پوست باید با دقت کامل تحت نظارت پزشک باشد. این شیوۀ درمانی معمولاً برای درمان درماتیتهای با شدت متوسط کاربرد دارد.
اگرچه خود اگزما هنوز قابل درمان قطعی نیست، اما پزشکان معمولاً میتوانند برنامۀ درمانی خاصی را متناسب با شرایط و علائم هر فرد بیمار طراحی کنند که نقش مؤثری در کنترل و تسکین علائم انواع اگزما دارد. حتی پس از اینکه قسمتی از پوست بهبود پیدا کرد، بسیار مهم است که همچنان مراقبت از پوست را ادامه دهید زیرا احتمال تحریکشدگی دوبارۀ پوست در شرایط کاملاً ساده و عادی همواره وجود دارد.
توصیه می کنیم مقاله {علت و درمان زود انزالی} را مطالعه فرمائید.
اگزما و درمانهای خانگی
افراد مبتلا به اگزما میتوانند کارهای زیادی را در خانه برای محافظت از سلامت پوست و کاهش علایم اگزما انجام دهند. این کارها عبارتند از:
- حمام کردن با آب ولرم
- استفاده از کرم مرطوبکننده به فاصلۀ ۳ دقیقه پس از پایان حمام با هدف حفظ بیشترین رطوبت در پوست
- استفادۀ روزانه و بیوقفه از مرطوبکنندهها
- پوشیدن لباسهای نخی و نرم و نپوشیدن لباسهای زبر و تنگ
- استفاده از صابون ملایم یا پاککنندههای غیرصابونی برای شستوشوی پوست
- پرهیز از خشک کردن پوست پس از حمام با مالیدن شدید پوست
- خشک کردن پوست از طریق تماس با هوای طبیعی یا حولههای بسیار نرم و با حرکات آرام
- پرهیز از تغییرات سریع دمایی و فعالیتهایی که باعث تعریق شدید پوست میشوند
- شناختن محرکهای اگزما و دوری از آنها
- استفاده از دستگاههای رطوبتساز در شرایط آبوهوایی سرد و خشک
- کوتاه نگه داشتن ناخنها برای جلوگیری از زخمی کردن پوست در صورت خاراندن ناخودآگاه آن
منبع : Mayo Clinic ، MNT