با من به زبان خودم حرف بزنید!
خانمهای بارداری که فرزند خردسال دارند و دوباره باردار شدهاند یا خانمهای بارداری که با کودکان خردسال سر و کار دارند، با کنجکاوی کودکان در مورد شکم برآمدهشان آشنا هستند. این کودکان معمولا میپرسند که «بچه چطوری رفته توی دلت؟!» یا «بچه چطوری قراره از دلت بیاد بیرون؟!». این پرسشها شاید ساده و خندهدار به نظر برسند، اما نهتنها مهم هستند، بلکه صحبت کردن بزرگسالان با کودکان خردسال در مورد پاسخ این پرسشها واقعا سخت و دلهرهآور است. این مقاله به همین پرسش میپردازد که چطور و چه موقعی باید درباره رابطه جنسی، بلوغ، هویت جنسی و مسایلی از این دست با کودکان صحبت کنیم؟
متخصصان روانپزشکی کودک و نوجوان میگویند که نگران شدن یا عصبی شدن والدین یا دیگر بزرگسالان هنگام مواجهه با چنین پرسشهایی کاملا عادی است، اما یک ضرورت مهم را از بین نمیبرد: حفظ صداقت! در واقع ارائه نکردن توضیح کافی در این زمینه به کودکان، مخاطرات بیشتری نسبت به توضیح بیش از اندازه به آنها دارد. همچنین بهتر است که بزرگسالان در صورت مواجهه با سوالات کودکان در زمینه مسایل جنسی، ابتدا این سوال مهم را از کودک بپرسند که: «این کلمات یا این جملات را از کجا شنیدهای؟» شما با کمک این سوال ابتدایی میتوانید پاسخ و واکنش مناسبی را متناسب با سن کودک خود انتخاب کنید.
توصیه می کنیم مقاله { نشانههای بلوغ زودرس کودکان چیست؟ } را مطالعه فرمائید.
چگونه با کودکان زیر ۲ سال درباره مسائل جنسی صحبت کنیم؟
به گفته متخصصان، فرآیند صحبت کردن با کودکان در مورد مسایل جنسی باید قبل از حرف زدن آنها یا ورود به مرحله کلامی شروع شود. بنابراین، دستگاه تناسلی یا اندامهای جنسی باید نام مناسبی در فعالیتهای روزمره مثل حمام کردن یا دستشویی رفتن داشته باشند. اگرچه بسیاری از متخصصان با انتخاب نامهای ساختگی برای این قسمتهای بدن مخالف نیستند ولی به نظر آنان، همه کودکان باید نامهای متداول و مرسوم این قسمتهای بدن را نیز براساس اصطلاحات دانش آناتومی بدانند تا بتوانند آسیبدیدگیها یا مشکلات مربوط به سلامتیشان را به بزرگسالان انتقال بدهند. بزرگسالان هم باید طوری این کلمات را بهکار ببرند که کلماتی مثل «آرنج» یا «زانو» را به زبان میآورند. علاوه بر اینها، بزرگسالان یا والدین نباید بیولوژی جنسی را به جنسیت پیوند بزنند. برای مثال، آنان نباید بگویند که «همه پسرها آلت تناسلی مردانه دارند» بلکه باید بگویند «آدمهای دارای آلت تناسلی مردانه». به نظر متخصصان، دقت کردن در کاربردهای زبانی، زمینه اساسی و مهمی را برای گفتوگوهای ساده و اثربخش با کودکان در مورد مسایل جنسی و جنسیتی در آینده فراهم میآورد.
در حوالی دو سالگی هم والدین میتوانند صحبت کردن با کودک در این مورد را شروع کنند که او چه موقع و در چه موقعیتهایی میتواند جنبههای کمتر شناختهشده بدنش را کشف کند. اگر دیدید که کودک نوپای شما به لمس کردن آلت تناسلیاش تمایل دارد، اول از همه باید بدانید که چنین کاری عادی و طبیعی است. دوم این که باید به کودک بگویید که چنین کاری باید در اتاق خصوصی متعلق به هر فرد و به دور از چشم افراد دیگر انجام شود. از طرف دیگر، نباید طوری رفتار کنید که باعث احساس شرمندگی یا خجالتزدگی در کودک شود.
چگونه با کودکان ۲ تا ۵ ساله درباره مسائل جنسی صحبت کنیم؟
تمرکز اصلی در این گروه سنی به یادگیری مرزهای لمس شدن توسط دیگران و همچنین موقعیتها و شرایط صحیح یا غیرصحیح این کار اختصاص دارد. داشتن احساس رضایت و آرامش خاطر موقع لمس شدن توسط دیگران، اصل مهمی است که هر کودکی باید کاملا با آن آشنا شود. به نظر بعضی از متخصصان، خیلی مهم است که همه کودکان قبل از لمس کردن آدمهای دیگر و حتی کودکان دیگر، حتما برای این کار از آنها اجازه بگیرند. درسهای مربوط به اشتراکگذاری، بازیهای لمسمحور مثل قلقلک دادن و همچنین توانایی تاکید کردن بر حفظ مرزهای ضروری، همگی به کودکان کمک میکنند تا درک واضحتر و ملموستری درباره مفهوم احساس رضایت و آرامش خاطر کسب کنند.
در کنار همه اینها، کودکان ۲ تا ۵ ساله باید بیاموزند که برای صحبت کردن درباره بدن خودشان کاملا حق دارند و با صحبت کردن میتوانند امنیت خودشان را حفظ کنند. ضمنا در این دوره سنی، بدون این که لزوما وارد جزئیات شوید، باید به کودکان بگویید که دیگران هرگز تحت هیچ شرایطی حق ندارند اندام تناسلیشان را لمس کنند. خیلی مهم است که کودکان مطمئن باشند که میتوانند اقدامات غیرصحیح آدمهای دیگر و اتفاقات ناخوشایند را در هر موقعیتی بدون ترس و هراس به والدین یا بزرگسالان اطلاع دهند.
کودکان در این سنین ذاتا نسبت به بدن آدمهای دیگر و از جمله بدن کودکان دیگر کنجکاو هستند. متخصصان میگویند که والدین باید از این کنجکاوی ذاتی به عنوان سنگ بنا یا نقطه ورودی برای صحبت کردن درباره ارزشها و قوانین خانوادگی استفاده کنند. صحبت کردن صریح و بدون پرده درباره زمانهای مناسب و غیرمناسب برهنه شدن برای کودکان در دوران ۲ تا ۵ سالگی ضروری است. اگر هم روزی با اتفاقی مثل دکتربازی کودکان مواجه شدید، نترسید و واکنش خشمگین نشان ندهید. در عوض، به کودکان توضیح بدهید که لمس کردن یا نزدیک شدن به اندام تناسلی آدمهای دیگر صحیح نیست چون این قسمتهای خاص از بدن هرگز نباید توسط دیگران لمس شوند.
در این دوره سنی است که کودکان معمولا درباره نحوه به وجود آمدن نوزادان سؤال میکنند. ارائه جزئیات در پاسخ به این پرسش، پیش از هر چیزی بستگی دارد به این که میزان درک و فهم کودک را تا چه حد و حدودی تخمین میزنید. اگر کودک، اطلاعات و جزئیات بیشتری درخواست کرد، میتوانید بگویید که «دو تا آدمبزرگ بدنهاشون رو به همدیگه نزدیک میکنن و بعد اسپرم و تخمکشون رو به همدیگه میدن تا یه بچه مثل تو به وجود بیاد.» به نظر متخصصان روانپزشکی کودک و نوجوان اشکالی ندارد که در پاسخ به پرسشهایی مثل این که اسپرم و تخمک چه هستند، به کودک بگویید که بعدا دربارهشان صحبت خواهید کرد. در واقع، اصل مهم و حساس، دروغ نگفتن به کودک است. به علاوه، والدین باید طوری رفتار کنند که انگار آمادگی پاسخ دادن به سوالهای بیشتر را نیز دارند، نه این که رفتارشان نشاندهنده ترس یا بیمیلی و امتناع از صحبت کردن با کودک باشد.
کودکان در همین دوره سنی باید با مفهوم خانواده و روابط انسانی آشنا شوند و این موضوع را درک کنند که اساسا خانواده و روابط انسانی از راههای مختلفی شکل میگیرند. کاربردهای زبانی شما نیز باید به گونهای باشند که جایگاه آدمها در روابط اجتماعی و بیناانسانی را به کودکان آموزش بدهند و بر جنسیت متمرکز نباشند؛ مثلا به جای این که از جملاتی مثل «سلام دخترها و پسرها» استفاده کنید، باید بگویید «سلام بچهها».
توصیه می کنیم مقاله { سرد مزاجی زنان از تشخیص تا درمان } را مطالعه فرمائید.
چگونه با کودکان ۶ تا ۸ ساله درباره مسایل جنسی صحبت کنیم؟
در این دوره سنی، والدین باید با کودکان درباره گشتوگذار ایمن و بیخطر در فضاهای دیجیتال صحبت کنند؛ حتی اگر همچنان فرزندتان بدون نظارت شما از اینترنت استفاده نمیکند. آموزش دادن قوانین مربوط به صحبت کردن با غریبهها و اشتراکگذاری تصاویر آنلاین، در کنار آموزش دادن رفتارهای مناسب در موقعیتهای ناخوشایند، از دیگر اصول مهم در این دوره سنی هستند. متخصصان میگویند اگرچه ضرورتی ندارد که پیشاپیش در مورد وبسایتهای هرزهنگاری (پورنوگرافی) به کودکان توضیح بدهید ولی خودتان را برای راهنمایی آنها در این مورد نیز آماده کنید. مثلا میتوانید هنگام مواجهه با چنین پرسشهایی ضمن حفظ آرامش خود به آنها اینگونه پاسخ بدهید که «این نوع سایتها فقط برای بزرگسالان هستند تا کارهای مربوط به بزرگسالان را انجام دهند.» در واقع، بیشتر از این که ذهن کودک را به سمت بد بودن این وبسایتها بکشانید، باید کاری کنید که او متوجه شود چنین سایتهایی فقط برای سن او مناسب نیستند و مختص بزرگسالان هستند.
صحبت کردن والدین با کودک درباره سوءاستفاده جنسی هم از دیگر مسایل مهم در دوران سنی ۶ تا ۸ سالگی است. بسیار مهم است که کودکان اطلاعات کافی درباره این واقعیت ناخوشایند داشته باشند تا بتوانند از خودشان یا دوستانشان در موقعیتهای دشوار محافظت کنند. اینکه دقیقا چه جزئیات و اطلاعاتی را در اختیار کودک بگذارید، به تشخیص شما در مورد میزان درک و فهم او بستگی دارد. با این حال، متخصصان تاکید میکنند که والدین باید با این اصل مقدماتی شروع کنند که هیچ کس هرگز نباید بدون اجازه، بدن کودک را لمس کند. بعد از چند روز، این موضوع را با کودک مرور کنید تا مطمئن شوید که او درک مناسبی نسبت به این موضوع پیدا کرده است و همچنین وضعیت احساسی او را مورد بررسی قرار دهید. اگر احساس کردید کودک ناراحت و معذب شده، بهتر است که بحث در این مورد را متوقف کنید تا کودک کمی بزرگتر شود.
در این سنین اشکالی ندارد که روندهای واقعی رابطه جنسی را به زبان ساده کودکان و به تدریج برای آنها توضیح دهید. البته اگر احساس کردید که هنوز درک مناسب در کودک شما ایجاد نشده، بهتر است که این موضوع را تا شکلگیری زمان مناسب به تاخیر بیندازید. صحبت کردن در مورد رابطه جنسی میتواند همزمان با موضوع بلوغ نیز پیش برود. ارائه توضیحات ساده و لازم به کودک درباره نحوه تغییرات بدن همزمان با افزایش سن، میتواند تکمیلکننده این بحث باشد. برای مثال، عکسهای کودک را از دوران نوزادی تا همان سنین ۶ تا ۸ سالگی به او نشان دهید تا روند تغییرات را ملموستر احساس کند. به نظر بسیاری از متخصصان، والدین باید کتابهای مناسبی را برای کودکان تهیه کنند که توضیحات حسابشده و منظمی را در مورد رابطه جنسی و همچنین بلوغ در اختیار او بگذارند. آشنا شدن کودکان با اموری مثل تفاوت بین استروژن و تستوسترون، نحوه تغییرات بدن مثل تغییر در ساختار موها، اندام تناسلی و صدا، و تفاوتهای جنسیتی، همگی میتوانند پیشزمینه ذهنی مناسبی برای کودکان ایجاد کنند تا آنان بتوانند مسایل جنسی را بهتر درک کنند.
توصیه می کنیم مقاله { هموروئید یا بواسیر؛ علل و راهحل } را مطالعه فرمائید.
منبع: Today’s Parent