بررسی و تدابیر بیماری هموروئید یا بواسیر (شقاق) در طب سنتی

هموروئید یا بواسیر چیست؟

بر اساس جدیدترین آمارها نزدیک به نیمی از مردم جهان با مساله هموروئید یا بواسیر روبرو بوده یا در معرض آن قرار دارند. زنان به دلایل شرایط جسمی و لطافت و ظرافت اندام ها بیشتر با این مساله روبرو می شوند اما مشکلی نیست که مردان آنرا تجربه نکرده باشند.

از نظر علمی بواسیر عبارت است از سیاهرگ های گشادشده (واریسی) در راست روده یا مقعد که ممکن است در مجرای مقعدی (بواسیر داخلی) یا در مدخل مقعد (بواسیر خارجی) واقع شده باشد. این مساله ممکن است سال ها وجود داشته باشد اما تنها با وقوع خونریزی بدان پی برده می شود.

هموروئیدها ارگان های طبیعى ناحیه مقعد هستند که در اثر فشار آوردن به دلیل یبوست مزاج و یا اسهال مى توانند پرخون و متورم شده و در صورت تکرار در زمان اجابت مزاج این بالشتک های عروقى متورم و دچار پارگى و زخمى شده و به صورت خونریزى و بیرون زدگى و گاها درد به هنگام اجابت مزاج خود را نشان دهند.

توصیه می کنیم مقاله { زگیل تناسلی از تشخیص تا درمان } را مطالعه فرمائید.

علائم ابتلا به هموروئید ملتهب

علائم ابتلا به هموروئید ملتهب عبارت است از خونریزی  به صورت خون قرمز روشن به صورت رگه هایی در مدفوع یا چکه کردن خون پس از انجام عمل دفع، درد، خارش یا ترشح مخاطی پس از اجابت مزاج، وجود یک برجستگی در مقعد، احساس این که پس از اجابت مزاج، راست روده به طور کامل تخلیه نشده باشد و احساس التهاب و تورم در انتهای روده و مقعد.

توصیه می کنیم مقاله { علت و درمان ترشح واژن } را مطالعه فرمائید

در علم طب امروزه علت ایجاد هموروئید را وارد آمدن فشار به بخش های انتهایی روده می دانند اما در طب ابن سینایی به علت اصلی و ایجاد کننده آن فشار که عامل یبوست یا اسهال بیش از حد است توجه دارد.

دیدگاه طب سنتی یا طب ابن سینایی به بواسیر

بر اساس آموزه های طب ابن سینایی، یبوست در معنای عام آن عبارت است از سختی دفع مواد زائد از بدن در دفعات کم . امروزه به دلیل حجم کم فیبر و سبزیجات تازه در غذاها و تغییر سبک زندگی ، شیوع یبوست بیشتر بوده و تعداد دفعات دفع نیز به مراتب کمتر می باشد. همچنین بالا رفتن سن تقویمی و کم شدن تحرک و فعالیت روزانه، و به طبع آن کمی تحرک روده ها و دستگاه گوارش، از عوامل بروز یبوست است. به همین دلیل شیوع این بیماری در میان سنین ۴۵ تا ۶۵ سال بسیار بیشتر است. هرچند کم شدن پیاده روی های روزانه و ماشینی شدن زندگی، چاقی های ناشی از تحرک کم، صنعتی و کنسروی شدن غذاها، و عدم استفاده از میوه و سبزی های تازه در میان جوانان و حتی کودکان در سنین پایین هم می تواند مشکل ساز باشد. همچنین استفاده طولانی مدت از توالت فرنگی در ایجاد یبوست و تشدید هموروئید گزارش شده است.

جناب ابن سینا در بخشی از قانون تاکید می کند که قبل از درمان بواسیر باید به اصلاح مزاج اقدام کرد و پاکسازی بدن را از اخلاط زائد اصل اساسی در درمان بواسیر می داند.

گزارشهای بالینی از بیماران مراجعه کننده به کلینیک های طب سنتی نشان می ده که این بیماری پس از اصلاح سبک زندگی و اصلاح شیوه ی تغذیه، معمولا با مراقبت مناسب خوب می شود، اما علایم ممکن است تا رفع کامل خلط بیمار کننده در بدن افت و خیز داشته باشند.

از آنجا که تشخیص علت یبوست توسط حکیم طب سنتی بسیار مهم است، اولین قدم در چاره اندیشی برای بهبودی، تشخیص مزاج سرد یا گرم و در نتیجه تشخیص بواسیر گرم یا سرد است. یعنی علت ایجاد یبوست و به طبع آن ایجاد بواسیر، اگر سردی معده و کم کاری بخش گوارش باشد یک راهکار پیشنهاد می شود و در صورتی که دلیل ایجاد آن گرمی و خشکی بدن و دستگاه گوارش باشد راهکار متفاوت خواهد بود.

توصیه می کنیم مقاله { دلیل و درمان زودانزالی } را مطالعه فرمائید.

درمان بواسیر (درمان یبوست) از دیدگاه طب سنتی

اما در یک بررسی کلی مساله اساسی در درمان یبوست در اولین قدم، تنظیم ساعت بیولوژیک بدن و تنظیم ساعات خواب و بیداری است. در طب طبیعی تعادل، نقطه ثقل سلامت و درمان است و وقتی تعادل طبیعی فعالیت روزانه و خواب و استراحت شبانه به هم می خورد، اولین نتیجه طبیعی آن برهم خوردن فعالیت اندامهای داخلی بدن و مهمتر از آن زمانبندی دفع فضولات از بدن است. کسانی که با مشاغل شبانه یا شیفت های کاری طولانی در شبانه روز درگیر هستند بیشترین یبوست را در زندگی خود تجربه می کنند. همچنین سحر خیزی و نیم ساعت پیاده روی صبح گاهی در برخی موارد کلید اصلی رفع یبوست می تواند باشد. خصوصا در سالمندان یا افرادی که به دلیل شکل کار خود در سراسر ساعات روز مجبور به نشستن هستند.

مساله دوم استفاده از سبزیجات و میوه ها به تناسب فصل و به صورت تازه و غیر ترکیبی است. خداوند طبیعت آفرین، بنا بر خصوصیات موجود در هر فصل، محصولاتی را برای موجودات زنده فراهم کرده که بتوانند نیازهای خود را با آن برآورده و سلامتی را با آن حفظ و یا کسب کنند. فصل تابستان که فصلی گرم و خشک است، میوه های تازه ای مانند آلو، انگور، شاه توت و امثال آن، ومصرف منظم و مداوم آن در طول روز، مهمترین ملین ها و تنظیم کننده های سیستم گوارش و دفع هستند. از طرف دیگر زمستان که فصلی سرد و تر است و ممکن است بدن را با سردی و کم کاری روبرو کند و منجر به یبوست سرد شود، مصرف انجیر یا فرآورده های آن، مصرف کمی عسل با آبگرم بصورت ناشتا و یا مخلوطی از عرق نعنا و بارهنگ بصورت گرم، می تواند درمان موثری بر یبوست و تجمع مدفوع در بدن باشد.

نسخه های متعدد دیگری هم می توان در کتب طب گیاهی در این موردپیدا کرد اما ساده ترین درمان ها استفاده از سالادهایی با فیبر کافی بعلاوه حدود هفت سانتیمتر برگ آلوئه ورا و عسل به همراه کمی روغن بادام شیرین در طول روز، و مصرف شربت انجیر یا خیسانده هفت عدد انجیر در آب گرم در شب می باشد. همچنین مصرف روزانه یک قاشق غذا خوری روغن زیتون پیش از هر وعده غذایی ، پس از مدتی هم پوست درخشان و زیبایی به شما می بخشد اما عملکرد روده را با سهولت و آسانی بیشتری همراه می کند.

در مواردی که بیرون زدگی یا التهاب هموروئید به دلیل اسهال باشد، قطعا برطرف کردن علت اسهال، به درمان آن کمک خواهد کرد.

همچنین در صورتی که بیرون زدگی انتهای مقعد زیاد بوده یا با ترک و درد همراه باشد می توان از نسخه های آبزن، یا همان درمان با برخی مواد گیاهی بصورت نشستن در تشت آب استفاده کرد. این یک نمونه ساده از نسخه های آبزن است. برگ خطمى، گل پنیرک، گل بنفشه، برگ ریحان کوهى، سبوس گندم، جو مقشر، بومادران، شبت، شنبلیله همه را جوشانده بیمار در آب آن بنشیند.

ضمادها هم برای تسکین درد و زخم ایجاد شده بسیار موثر هستند. از جمله دستورات عامی که به عنوان ضمادی ساده می توان در منزل تهیه کرده و از آن استفاده کرد دستور زیر است:

 تخم شبت ۵ گرم‏، مغز ناخنک ۵ گرم‏ ،گل بنفشه ۵ گرم‏ ،گل خطمى ۵ گرم‏ ،گل پنیرک ۵ گرم‏
خیلى نرم کوبیده، ساییده با روغن گل یا روغن بنفشه آمیخته ضماد نمایند.

همچنین در موارد حاد بیرون زدگی هموروئید، پس از اصلاح تغذیه و تصحیح مزاج، زالو درمانی در موضع نیز بسیار موثر می باشد.

در مدت درمان پرهیز از غذاهاى غلیظ و سنگین یا سرخ کرده ، شور، سوداوى مثل گوشت گاو، ماهى شور و گوشت سایر حیوانات وحشى، بادنجان، عدس، کلم، خرما، پنیر و آب خیلى سرد، چیپس و پفک و مواد کارخانه ای لازم است .