خوب شی مرجع آنلاین آموزش طب سنتی ایران
قاعدگی دردناک
دیسمنوره یا قاعدگی دردناک یک علامت آشکار دارد که همان تیر کشیدن یا دردهای آزاردهنده‌ای است که در ناحیۀ زیر شکم احساس می‌شود. بسیاری از خانم‌ها دقیقاً قبل از شروع هر دورۀ قاعدگی یا در طی این دوره‌ها با چنین حالتی مواجه می‌شوند. کرامپ‌های قاعدگی برای بعضی از خانم‌ها فقط ناخوشایند و آزاردهنده است، اما برای بعضی از زنان چنان شدتی دارد که فعالیت‌های روزانه‌شان را برای چند روز در هر ماه دچار اختلال می‌کند. با خواندن این مطلب می‌توانید اطلاعاتی نسبتاً جامع دربارۀ دیسمنوره یا قاعدگی دردناک کسب کنید.
توصیه می کنیم مقاله {دیسپارونی یا آمیزش دردناک: معرفی، علت و درمان} را مطالعه فرمائید.
علائم و نشانه‌های دیسمنوره
علائم و نشانه‌های کرامپ‌های قاعدگی عبارتند از:
- تیر کشیدن یا احساس درد همراه با گرفتگی در ناحیۀ زیر شکم که قابلیت تشدید شدن هم دارد
- دردی که ۱ تا ۳ روز پیش از قاعدگی شروع می‌شود، ۲۴ ساعت پس از شروع قاعدگی به اوج می‌رسد و بین ۲ تا ۳ روز بعد فروکش می‌کند
- درد ادامه‌دار و بی‌حال‌کننده
- دردی که به کمر و ران‌ها تیر می‌کشد
برخی از خانم‌ها نیز این علائم را دارند:
- حالت تهوع
- مدفوع شُل
- سردرد
- سرگیجه
فوراً برو دکتر اگر…
اگر در هر کدام از گروه‌های زیر قرار بگیرید، حتماً باید بدون معطلی به پزشک مراجعه کنید:
- اگر گرفتگی‌ها یا کرامپ‌های قاعدگی به شکلی باشند که هر ماه زندگی شما را به شکل شدیدی مختل کنند.
- اگر علائم شما به‌تدریج وخیم‌تر و شدیدتر شود.
- اگر پس از ۲۵ سالگی با کرامپ‌های قاعدگی شدید مواجه شوید.
اگر هر کدام از حالت‌های زیر را تجربه کردید، باید مشکل را به پزشک متخصص زنان اطلاع بدهید:
- ادامه یافتن درد پس از قرار دادن آییودی
- حداقل ۳ دوره قاعدگی دردناک
- خروج لخته‌های خون از واژن
- کرامپ یا گرفتگی همراه با اسهال و حالت تهوع
- درد لگن در روزهای خارج از قاعدگی
کرامپ ناگهانی یا درد لگن می‌تواند از نشانه‌های ابتلا به عفونت باشد. عفونت درمان‌نشده هم می‌تواند بافت اسکار (جوشگاه) ایجاد کند که نهایتاً به اندام‌های لگن آسیب می‌رساند و حتی ممکن است به ناباروری منتهی شود. پس اگر با هر کدام از این علائم مرتبط با عفونت مواجه شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
- درد شدید لگن
- درد ناگهانی، خصوصاً اگر باردار هستید
- ترشحات بدبو از واژن
توصیه می کنیم مقاله {زیگیل تناسلی یا زیگیل تناسلی از تشخیص تا درمان} را مطالعه فرمائید.
چرا بعضی از خانم‌ها دچار دیسمنوره می‌شوند؟
رحم در زمان قاعدگی منقبض می‌شود تا بتواند پوشش داخلی‌اش را بیرون بریزد. ترکیبات شبه‌هورمونی مانند پروستاگلاندین‌ها که در التهاب و درد دخالت دارند، عضلات رحم را برای انقباض تحریک می‌کنند. بالاتر بودن میزان پروستاگلاندین‌ها با کرامپ‌های قاعدگی شدیدتر مرتبط است.
به‌طور کلی، دیسمنوره به دو نوع تقسیم می‌شود و علت‌های این مشکل هم بر اساس این انواع تعیین می‌شوند. دیسمنورۀ اولیه به این معنی است که کرامپ‌ها یا گرفتگی‌ها دردناک در چرخۀ قاعدگی ریشه دارند. اما دیسمنورۀ ثانویه به این معنی است که مشکلی در اندام‌های تولیدمثل وجود دارند که باعث کرامپ‌ها می‌شوند. بنابراین دلیل اصلی نوع دوم دیسمنوره یا گرفتگی‌های قاعدگی دردناک یکی از موارد زیر است:
اندومتریوز: در این وضعیت، بافتی که رحم را می‌پوشاند، در خارج از رحم جای می‌گیرد. اندومتریوز بیشتر از همه در لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها یا بافت پوشانندۀ لگن شکل می‌گیرد.
- فیبروئیدهای رحمی: این تومورهای غیرسرطانی در دیوارۀ رحم شکل می‌گیرند و می‌توانند باعث درد شوند.
- آدنومیوز: در این وضعیت، بافتی که رحم را می‌پوشاند، در دیواره‌های عضلانی رحم رشد می‌کند.
- بیماری التهابی لگن: این بیماری که در اندام‌های تولیدمثل زنانه شکل می‌گیرد، معمولاً به‌واسطۀ باکتری‌هایی ایجاد می‌شود که از طریق بیماری مقاربتی منتقل شده است.
- تنگی دهانۀ رحم: در بعضی از خانم‌ها، محل دهانۀ رحم به‌اندازه‌ای کوچک است که مانع گردش خون در قاعدگی می‌شود و در نتیجه افزایش فشار دردناکی را در رحم به وجود می‌آورد.
آشنایی با عوامل خطرساز دیسمنوره
در معرض خطر ابتلا به دیسمنوره یا کرامپ‌های قاعدگی قرار دارید، اگر…
- سن‌تان کمتر از ۳۰ سال باشد.
- بلوغ زودرس (۱۱ سالگی یا کمتر) داشته‌اید.
- در زمان قاعدگی خون‌ریزی شدید دارید.
- خون‌ریزی نامنظم قاعدگی داشته باشید.
- سابقۀ خانوادگی ابتلا به دیسمنوره یا گرفتگی‌های دردناک قاعدگی داشته باشید.
- سیگار بکشید یا از دیگر انواع دخانیات استفاده کنید.
عوارض دیسمنوره
کرامپ‌های قاعدگی باعث ابتلا به بیماری‌های دیگر نمی‌شوند اما می‌توانند در فعالیت‌های شغلی، اجتماعی، زندگی شخصی و امور تحصیلی اختلال ایجاد کنند. البته بعضی از مشکلات ناشی از کرامپ‌های قاعدگی هم می‌توانند عارضه‌هایی داشته باشند. برای مثال، اندومتریوز می‌تواند باعث مشکلات باروری شود. بیماری التهابی لگن هم می‌تواند لوله‌های فالوپ را دچار اسکار (زخم) کند و خطر کاشت تخمک‌های بارورشده در خارج از رحم (بارداری خارج رحمی) را افزایش دهد.
طرز تشخیص دیسمنوره
پزشکان برای تشخیص دیسمنوره، ابتدا سابقه پزشکی خانم‌ها را بررسی می‌کنند و معاینات فیزیکی لازم مانند معاینۀ لگن را انجام می‌دهند. پزشکان در حین معاینۀ لگن ناهنجاری‌های احتمالی در اندام‌های تولیدمثل را بررسی می‌کنند و دنبال نشانه‌های عفونت احتمالی می‌گردند.
اگر پزشک شک کند که اختلال زمینه‌ای و خاصی در کرامپ‌های قاعدگی نقش دارد، نهایتاً می‌تواند آزمایش‌های مختلف مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن، ام‌آرآی و یا لاپاروسکوپی را در دستور کار قرار دهد:
درمان دیسمنوره
درمان دیسمنوره در درجۀ اول به علت زمینه‌ای درد بستگی دارد. اگر بیماری التهابی لگن یا عفونت‌های مقاربتی باعث درد شده باشند، پزشک ابتدا تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها را در دستور کار قرار می‌دهد تا بدن را از عفونت پاک‌سازی کند.
در ادامه، پزشکان برای تسکین گرفتگی‌ها یا کرامپ‌های قاعدگی دردناک می‌توانند شیوه‌های درمانی زیر را تجویز کنند:
- داروهای مسکّن یا ضددرد: داروهای مسکّن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن در این مرحله مورد توجه پزشکان هستند. این داروها بر اساس دوز تجویزی مشخص ارائه می‌شوند و باید به‌طور منظم در روز قبل از شروع قاعدگی مصرف شوند تا بتوانند دردهای ناشی از کرامپ‌های قاعدگی را کنترل کنند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی از نوع تجویزی هم گزینه بعدی هستند که باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
توجه داشته باشید که استفاده از داروهای مسکّن باید قبل از شروع قاعدگی یا به‌محض احساس علائم آن مصرف شوند. ضمن این‌که مصرف این داروها باید بین ۲ تا ۳ روز به‌صورت منظم ادامه یابد یا این‌که تا زمان متوقف شدن علائم ادامه پیدا کند.
- داروهای هورمونی ضدبارداری: قرص‌های ضدبارداری خوراکی حاوی هورمون‌هایی هستند که از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند و شدت کرامپ‌ها یا گرفتگی‌های دردناک قاعدگی را کاهش می‌دهند. این هورمون‌ها را می‌توان از طریق شیوه‌های دیگری هم وارد بدن کرد: تزریق، پچ پوستی، کاشت زیر پوست بازو، قرار دادن حلقه انعطاف‌پذیر داخل واژن و استفاده از دستگاه آییودی.
- داروهای ضدافسردگی: داروهای ضدافسردگی گاهی برای کمک به کمتر کردن بعضی از اختلالات خلقی ناشی از نشانگان پیش از قاعدگی تجویز می‌شوند و برای تسکین مشکلات مربوط به دیسمنوره هم کاربرد دارند.
- عمل جراحی: اگر کرامپ‌های قاعدگی به علت اختلال‌هایی مانند اندومتریوز یا فیبروئیدها اتفاق بیفتند، عمل جراحی برای برطرف کردن این مشکلات می‌تواند به تسکین علائم دیسمنوره نیز کمک کند. اگر این جراحی‌ها اثر نکند، جراحی ویژۀ جداسازی رحم نیز می‌تواند گزینۀ بعدی باشد. این جراحی در مواردی که گزینه‌های دیگر به بن‌بست رسیده باشند، فرد برنامه‌ای برای بارداری نداشته باشد یا در پایان دوران باروری قرار داشته باشد، توصیه می‌شود.
توصیه می کنیم مقاله {کاهش میل جنسی و زود انزالی از منظر طب سنتی} را مطالعه فرمائید.
آشنایی با درمان‌های خانگی دیسمنوره
علاوه بر جدی گرفتن خواب و استراحت کافی، راهکارهای دیگری هم هستند که می‌توانند به تسکین دیسمنوره کمک کنند:
- ورزش و فعالیت بدنی منظم: فعالیت‌های بدنی مانند ورزش کردن و آمیزش جنسی به تسکین کرامپ‌های قاعدگی در بعضی از خانم‌ها کمک می‌کنند.
- گرما: حمام کردن با آب نسبتاً داغ یا قرار دادن پدهای گرم‌کننده در ناحیۀ زیر شکم می‌تواند به تسکین گرفتگی‌های دردناک قاعدگی کمک کند.
- استفاده از مکمل‌ها: چندین مورد از تحقیقات علمی نشان داده‌اند که مکمل‌های حاوی ویتامین ای، اسیدهای چرب امگا-۳، ویتامین ب۱ (تیامین)، ویتامین ب۶ و منیزیم می‌توانند به تسکین دیسمنوره کمک کنند.
- کاهش استرس: کاهش استرس و فشار روانی می‌تواند خطر ابتلا به کرامپ‌های قاعدگی و شدت آنها را کاهش دهد.
- رعایت دو اصل تغذیه‌ای: کاهش استفاده از نمک، الکل، کافئین و قندها برای جلوگیری از نفخ شکم و مصرف منظم وعده‌های غذایی سبک، مغذی و کم‌حجم.
دیسمنوره و تغذیه
به‌طور کلی، رژیم غذایی متناسب با کاهش دردهای قاعدگی باید حاوی مقدار زیادی از مواد غذایی کم‌فرآوری‌شده، فیبرهای غذایی و گیاهان باشد. خوراکی‌های زیر برای خانم‌های مبتلا به دیسمنوره گزینه‌هایی فوق‌العاده‌اند:
- پاپایا که سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها است.
- برنج قهوه‌ای که حاوی ویتامین ب۶ است و می‌تواند نفخ را کاهش دهد.
- گردو، بادام و تخمۀ کدو، همگی سرشار از منگنز هستند که کرامپ‌ها را تسکین می‌دهد.
- روغن زیتون و کلم بروکلی که ویتامین ای دارد.
- مرغ، ماهی و سبزی‌های سبزبرگ که حاوی آهن هستند و کمبود آهن زمان قاعدگی را جبران می‌کنند.
- بذر کتان که حاوی امگا-۳ است و تورم و التهاب را کاهش می‌دهد.
- بورون: این مادۀ معدنی به جذب کلسیم و فسفر در بدن کمک می‌کند و همچنین کرامپ‌های قاعدگی را هم تکسین می‌دهد. مواد غذایی سرشار از بورون عبارتند از: آووکادو، کره بادام‌زمینی، آلوها، نخودفرنگی و موز. می‌توانید دربارۀ مصرف مکمل‌های بورون نیز با پزشک مشورت کنید.
- آب: شاید عجیب به نظر برسد، اما نوشیدن آب مانع احتباس مایعات در بدن خانم‌ها می‌شود و در نتیجه به جلوگیری از نفخ دردناک قاعدگی کمک می‌کند. آب ولرم یا گرم معمولاً برای مقابله با کرامپ‌ها مناسب‌تر است. ضمن این‌که مایعات گرم به تقویت گردش خون در پوست کمک می‌کنند و می‌توانند عضله‌های بدن را ریلکس کنند.
منبع : Mayo Clinic ، Health Line
