واژینیسموس چیست؟ چرا دچارش میشویم؟ پزشکان چگونه درمانش میکنند؟
توصیه می کنیم مقاله { سردمزاجی زنان از تشخیص تا درمان } را مطالعه فرمائید.
واژینیسموس زمانی معنا پیدا میکند که فرد بخواهد در رابطه جنسیاش دخول را تجربه کند یا چیزی مانند تامپون را وارد واژن کند اما واژن به دلیل انقباض غیرارادی عضلات کف لگن دچار گرفتگی و سفتشدگی شود. این حالت منجر به اسپاسم عضلانی عمومی میشود و با درد و تنگی نفس موقت همراه است.
گروه عضلانی خاصی که در واژینیسموس دچار اختلال میشود، پوبوکوکسیژئوس نام دارد. مسؤولیت عملکردهایی مانند ادرار، مقاربت، ارگاسم (تجربه اوج لذت جنسی)، حرکات روده و زایمان بر عهده این گروه عضلانی است. واژینیسموس در صورت عدم درمان میتواند فرد را در زندگیاش دچار سرخوردگی و آشفتگی کند و همچنین به مرور زمان شدت بیشتری به خود بگیرد. این در حالی است که واژینیسموس در گروه مشکلات درمانپذیر قرار میگیرد.
انواع واژینیسموس
واژینیسموس انواع مختلفی دارد و این مشکل میتواند در سنین مختلف برای خانمها دردسرساز شود:
واژینیسموس اولیه
واژینیسموس اولیه میتواند به ایجاد استرس و فشار ذهنی در رابطه مشترک زوجها منجر شود. دلیلش هم این است که مشکل واژینیسموس اولیه، فرد را برای مدت زیادی درگیر میکند و درد ناشی از آن همیشه فرد را آزار میدهد. حتی استفاده از تامپون یا انجام معاینات تخصصی در حوزه زنان و زایمان برای افراد مبتلا به واژینیسموس دشوار است.
خانمهای مبتلا به واژینیسموس اولیه، اغلب این مشکل را در حین اولین اقدام برای مقاربت جنسی احساس میکنند و در نهایت شرایط دخول برای آنان شکل نمیگیرد. تماس آلت تناسلی مردانه با دهانه واژن در این حالت، احساسی مثل برخورد کردن به یک دیواره را برای زوجها به وجود میآورد.
در این وضعیت خانمها با درد، اسپاسم عضلانی عمومی و حتی تنگی نفس موقتی مواجه میشوند. البته وقتی که اقدام برای انجام دخول متوقف شود، این علایم نیز از بین خواهند رفت.
واژینیسموس ثانویه
واژینیسموس ثانویه زمانی معنا پیدا میکند که فرد تا مدتی پیش، عملکرد جنسی طبیعی داشته و اکنون به مشکل واژینیسموس مبتلا شده است. واژینیسموس ثانویه ممکن است در هر مرحلهای از زندگی خانمها اتفاق بیفتد و همیشه احتمال بروز این اتفاق برای خانمهایی که هرگز مشکل واژینیسموس نداشتهاند، وجود دارد. واژینیسموس ثانویه معمولا از یک حادثه خاص مانند ابتلا به بیماری، یائسگی، اتفاقات تروماتیک نظیر سوانح و حوادث ناخوشایند و ناخواسته، مشکلات موجود در زندگی مشترک، جراحی یا زایمان نشات میگیرد. حتی پس از مقابله با هر گونه از مشکلات زمینهای، اگر بدن فرد نسبت به واکنشهای ناشی از واژینیسموس شرطی شده باشد، امکان تداوم درد همچنان وجود دارد.
واژینیسموس همیشگی
واژینیسموس همیشگی در تمام دورههای زندگی فرد وجود دارد و هر چیزی که بخواهد وارد واژن شود، باعث آزار او خواهد شد.
واژینیسموس موقعیتی
واژینیسموس موقعیتی فقط در موقعیتها و شرایط خاص اتفاق میافتد؛ مثلا ممکن است که این نوع از واژینیسموس هنگام رابطه جنسی تجربه شود، اما هرگز موقع استفاده از تامپون یا معاینات تخصصی زنان و زایمان احساس نشود.
علائم و نشانههای واژینیسموس
علایم واژینیسموس در میان افراد مختلف با همدیگر متفاوت است. با این حال، علایم و نشانههای این مشکل میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- مقاربت دردناک همراه با گرفتگی واژن و درد که ممکن است حتی به گزیدگی یا سوزش واژن منجر شود
- سخت شدن یا غیرممکن شدن دخول
- احساس درد طولانیمدت در حین رابطه جنسی، چه با علت مشخص و چه بدون علت مشخص
- احساس درد موقع استفاده از تامپون
- احساس درد موقع معاینات تخصصی زنان و زایمان
- اسپاسم عضلانی عمومی یا تنگی نفس موقع اقدام برای دخول
درد در واژینیسموس میتواند دامنه وسیعی داشته باشد (از حالت خفیف تا حالت شدید) و آزاردهندگی آن نیز همینطور (از احساس ناخوشایندی تا احساس سوزش). توجه داشته باشید که اگر فردی به واژینیسموس مبتلا باشد، نمیتواند انقباضات عضلههای واژن را کنترل یا متوقف کند.
واژینیسموس مانع از برانگیختگی جنسی افراد نمیشود، اما میتواند آنان را نسبت به رابطه جنسی مضطرب و نگران کند، تا حدی که باعث دوری کردن این افراد از رابطه جنسی یا روند دخول شود.
توصیه می کنیم مقاله { عفونت واژن، دلیل و درمان } را مطالعه فرمائید.
علل ابتلا به واژینیسموس
واژینیسموس از مشکلاتی است که میتواند به علت عوامل استرسزای جسمانی، عوامل استرسزای روانی و یا ترکیبی از هر دوی اینها ایجاد شود. از طرف دیگر واژینیسموس میتواند حالت پیشبینیپذیر پیدا کند و زمانی که فرد انتظار چنین اتفاقی را داشته باشد، واقعا اتفاق بیفتد.
علل روانی
- ترس از درد یا بارداری
- اضطراب در مورد عملکرد جنسی یا به علت احساس گناه
- مشکلات در زندگی مشترک مانند بدرفتاری یا خشن بودن همسر یا احساس آسیبپذیری در مقابل همسر
- اتفاقات تروماتیک در زندگی مانند قربانی تجاوز شدن یا قربانی سوء استفاده دیگران
- تجربههای مخرب در دوران کودکی مانند تماشای تصاویر جنسی.
علل جسمانی
- ابتلا به بیماریهای خاص مانند عفونت مجاری ادراری یا عفونت قارچی واژن
- مشکلات اساسی در زندگی مانند سرطان یا لیکن اسکلروز
- زایمان
- یائسگی
- جراحی لگن
- جدی نگرفتن پیشنوازش قبل از شروع عمل جنسی
- روان نبودن واژن به اندازه کافی
- عوارض جانبی داروها
توجه داشته باشید که مشکلات جنسی میتوانند هم روی مردان و هم روی زنان تاثیر منفی بگذارند. مقصر این مشکلات هم نه زنان هستند و نه مردان. پس چیزی برای سرزنش کردن طرف مقابل در این موارد وجود ندارد. در اکثریت موارد، روندهای درمانی به بهبود اوضاع کمک خواهند کرد.
تشخیص و درمان واژینیسموس
پزشکان برای تشخیص واژینیسموس، هم سابقه پزشکی فرد را بررسی میکنند و هم معاینات لازم برای بررسی لگن را انجام خواهند داد. شروع درمان هم با توجه به تشخیص علت واژینیسموس میتواند به مداخله متخصصان متفاوتی نیاز داشته باشد. در ضمن، پزشکان هر گونه علت زمینهای ممکن مانند ابتلا به بیماری را پیش از تمرکز کردن روی واژینیسموس بررسی خواهند کرد یا ابتدا به درمان آن خواهند پرداخت.
هدفگذاری اصلی در درمان واژینیسموس به کاهش گرفتگی و تنگ شدن بیاختیار عضلهها و کاهش ترس از درد اختصاص دارد. مقابله با هر گونه ترس دیگری که با این مشکل مرتبط باشد نیز در دستور کار پزشکان برای روند درمانی قرار خواهد گرفت.
روندهای درمانی معمولا شامل موارد زیر هستند:
درمانگری جنسی و مشاوره:
در این روند درمانی، آموزشهای لازم درباره آناتومی بدن و مکانیسمهای بدن در حین برانگیختگی جنسی و آمیزش جنسی به فرد ارائه خواهد شد. همچنین اطلاعات مناسبی در مورد عضلههای دخیل در مشکل واژینیسموس هم در اختیار فرد قرار میگیرد. این آموزشها به فرد کمک میکنند تا با نحوه عملکرد بدن و واکنشهایش آشنا شود. در بخش مشاوره هم متخصصان به تنهایی با خود فرد یا با همسر او گفتوگو خواهند کرد. مراجعه به درمانگرانی که در زمینه اختلالات جنسی تخصص دارند، میتواند واقعا مفید باشد.
تمرینهای روانی:
این تمرینها به فرد کمک میکنند تا خودش بتواند عوامل روانی دخیل در واژینیسموس را شناسایی و بیان کند و در ادامه برای برطرف کردن آنها تلاش کند.
تمرینهای کنترل کف لگن:
این تمرینات شامل فعالیتهای بدنی مشخص برای کنترل انقباضات عضلانی در کف لگن میشوند که در نهایت کنترل این عضلات را راحتتر میسازند.
تمرین ورزش کگل:
تمرین ورزشی کگل، یکی از مهمترین تمریناتی است که برای مقابله با مشکلات متعددی، ازجمله واژینیسموس، به خانمها توصیه میشود. برای انجام دادن تمرین کگل، فرد باید به صورت مکرر عضلات کف لگن را سفت و شل کند تا از این طریق بتواند میزان کنترل خودش بر روی واژن، رکتوم و مثانه را افزایش دهد.
فرد میتواند موقع ادرار کردن، این عضلات را پیدا و شناسایی کند. برای این کار، وقتی که ادرار شروع شد، پس از چند ثانیه روند ادرار را متوقف کنید. در این حالت از عضلات کف لگن برای توقف ادرار استفاده میشود. این عضلات، یک گروه عضلانی مهم را تشکیل میدهند و به صورت همزمان در حالت انقباض یا حالت استراحت قرار میگیرند.
انجام دادن تمرین کگل به شما کمک میکند تا موقع انقباض و استراحت عضلات کف لگن، کنترل بیشتری روی آنها داشته باشید. برای اینکه تمرین کگل را بهتر انجام دهید، این مراحل را پیگیری کنید:
- مثانه را خالی کنید.
- عضلات کف لگن را منقبض کنید و تا ۱۰ بشمارید.
- عضلات کف لگن را آزاد کنید و تا ۱۰ بشمارید.
- این چرخه را ۱۰ بار پشت سر هم تکرار کنید.
- هر روز باید ۳ بار این کار را انجام دهید.
برای اینکه در تقویت عضلات کف لگن موفق عمل کنید، در حین انجام دادن این تمرینات هرگز عضلات شکم، باسن یا رانها را درگیر نکنید.
چگونه با واژینیسموس کنار بیاییم؟
- اختلال در عملکرد جنسی میتواند هر رابطه مشترکی را دچار مشکل کند. به همین دلیل، منفعل نبودن فرد و جدی گرفتن روندهای درمانی میتواند تا حدود زیادی برای محافظت از زندگی مشترک حیاتی باشد.
- به یاد سپردن این نکته بسیار مهم است که هیچ چیزی برای شرمندگی و خجالت کشیدن وجود ندارد. پس صحبت کردن با همسر درباره احساسات و ترسهایتان نسبت به رابطه جنسی میتواند او را از جزئیات مشکل شما آگاه کند و همچنین باعث آرامش شما شود.
- متخصصان روانپزشکی، پزشکان متخصص زنان و رواندرمانگران جنسی نیز میتوانند راههای مختلفی را برای غلبه بر مشکل واژینیسموس به شما پیشنهاد دهند. بسیاری از افراد پس از سپری کردن دورههای درمانی واقعا بهبود مییابند و به زندگی عادی خودشان ادامه میدهند.
- رجوع به درمانگران جنسی میتواند مزیتهای زیادی داشته باشد. استفاده از روانکنندهها (لوبریکانتها) و قرار گرفتن در موقعیتهای بدنی مناسب برای انجام دخول هم میتواند به شما برای راحتتر کردن رابطه جنسی کمک کند.
توصیه می کنیم مقاله { هفت راز سلامت و سعادت، راز دوم، مزاج شناسی خودمان } را مطالعه فرمائید.