خوب شی مرجع آنلاین آموزش طب سنتی ایران
در بررسی مزاج‌شناسی فصل بهار توضیح دادیم که چرا این فصل را معتدل بهاری می نامند. همچنین توضیح دادیم که با فوران و تسهیل خون‌سازی در بدن و ترشح هورمون‌های شادی‌آفرین، چگونه نشاط و امید جهان را فرامی‌گیرد و جان و روان انسان‌ها را هم غرق در شادی و آرامش بهاری می کند. شادی جان و روان در فصل بهار تحت تأثیر بارش باران و مناظر در حال شکوفایی طبیعت و وفور رنگ های شاد و بیشتر شدن گرما و حرارت زمین و آسمان است.
اما همزمان با نخستین روزهای این فصل و شکفتن گل‌ها و غنچه‌ها، برخی افراد به عطسه می‌افتند و حساسیت‌های فصلی نمایان می‌شود. در نتیجه دچار نوعی کلافگی روحی و جسمی می‌شوند و تن و روانشان نمی‌تواند از این فصل به اندازه کافی لذت ببرند.
در چنین شرایطی بسیاری منشاء این موضوع را درختان و گل‌ها می‌دانند و از نظر آنها راه درمان این مشکل، یا پرهیز از طبیعت و زندانی کردن خود در اتاق با پنجره بسته است یا رعایت رژیم غذایی خاص. اما آبریزش و عطسه و خارش پوستی و چشم، کهیرو جوش سرسیاه همچنان ادامه دارد و به نظر می‌رسد که مهار هم نمی‌شوند.
راستی علت این واکنش‌ها چیست؟ آیا طب سنتی برای تخفیف یا رفع این علائم از طریق سبک تغذیه‌ای یا رفتار حکیمانه، راهکار و درمانی دارد؟ درمانی
توصیه می‌کنیم مقاله {مزاج شناسی در فصل بهار را از منظر طب سنتی} را مطالعه فرمائید.
علل بروز بیماری‌های مختلف در فصل بهار از دیدگاه طب سنتی
در فصل بهار و به دلیل ذات و خصوصیات مزاجی این فصل اتفاقاتی در بدن می‌افتد که در حقیقت دنباله فعل و انفعالات فصل زمستان و برای رفع سردی و رطوبت ایجاد‌شده در آن دوره نودروزه است. یعنی در فصل سرما، بدن باید حرارت بیشتری ایجاد کند تا بتواند با سرمای محیط مبارزه کند و انرژی لازم سوخت و ساز بدن را فراهم کند. بنابراین با اشتهای بیشتر، سعی می‌کند مواد غذایی بیشتری جذب کند. به دلیل سرمای هوا و انقباض اعضا ومخصوصاً منافذ پوست، و کم‌کاری روده و اعضای دفعی بدن، مواد زاید در بدن انباشته می‌شود و این موضوع یبوست و اضافه‌وزن فصلی را در پی دارد.
با فرارسیدن فصل بهار و بیشتر شدن دمای هوا، گردش خون در بدن سریع‌تر می‌شود،جنب و جوش و فعالیت اندام بیشتر می‌شود و در نتیجه مواد زاید به سمت حفره‌ها و منافذ بدن حرکت می‌کنند.
اگر شخص زمستانش را با رژیم غذایی حاوی چربی‌های سالم و حجم متناسبی از هیدروکربن‌ها ونشاسته و قندهای طبیعی و قابل‌جذب گذرانده باشد، در فصل بهار کمتر با مشکل تجمع مواد زاید روبرو می‌شود. همچنین درصورت فعالیت بدنی متناسب و کافی بخش زیادی از این مواد زائد مصرف شده و از طریق انرژی حرارتی و یا تعریق، از بدن خارج می شود.
اما کسی که در تمام طول زمستان با کم‌تحرکی و تغذیه غیرطبیعی و بیش از حد، بدن خود را به انبار زوائد تغذیه‌ای تبدیل کرده است، در آغاز بهار و با تابش آفتاب و جاری شدن خون در سراسر بدن، باید در انتظار ظهور و بروز مواد نا مناسب در سراسر بدن باشد، این زوائد مخصوصاً در سطح پوست و معمولاً به‌صورت کهیر، جوش و دمل‌های چرکی نمود پیدا می‌کند.
از طرف دیگر، بسیاری از عوامل بیماری‌زا و میکروارگانیسم‌ها در دمای محیطی مشخصی می‌توانند فعالیت کنند و تکثیر شوند. این عوامل در ایام سرد سال نهفته باقی می‌مانند و ناگهان با رسیدن گرما و تابش آفتاب، جان می‌گیرند و در بدن میزبان لانه‌گزینی و رشد می‌کنند. در نتیجه، بیماری‌هایی مانند سرخک و عریون و سرماخوردگی‌های مکرردر آغاز فصل بهار از راه می‌رسند و افراد مستعد را به خطر می‌اندازند.
هرچند بروز این بیماری‌ها در فصل بهار لزوماً به‌معنی ابتلای فرد در ابتدای بهار نیست و شاید فرد در فصل زمستان به ویروس آلوده شده باشد، بروز و ظهور قطعی علائم بیماری تا شروع فصل گرما به تعویق می‌افتد و با گرم و مرطوب شدن هوا، ناگهان در شخص بروز پیدا می‌کند.
مطلب بعدی که باید به آن توجه شود این است که در افرادی با مزاج دموی و کسانی که مزاجشان با غلبه دم همراه است، این بروز و ظهورها با افزایش گردش خون در بدن، بیشتر می‌شود و اغلب خون دماغ شدن، بالارفتن حرارت بدن و سرخی چهره، پاره شدن مویرگ‌ها و خون‌ریزی‌های میان‌بافتی و افزایش تپش قلب را به‌دنبال دارد.
فصل بهار، روح‌بخش‌ترین و مناسب‌ترین فصل برای سرد‌مزاجان و افراد سن‌بالا است اما نوجوانان و جوانان شاهد کهیرزدن، خارش پوست، عطسه و آبریزش مکرر روبه‌رو می‌شوند. عطسه‌های مکرر نشانه تجمع بخارهای نامناسب در مغز و ریه است. آبریزش مداوم نشانه تجمع بلغم در سر است. افراد گرم‌مزاج و دموی هم در فصل بهار خمیازه می‌کشندد و بدنشان کوفته می‌شود.
علاج این عوارض چیست؟ چه بخوریم و چگونه زندگی کنیم که بهارمان از این آزارهای جسمی و دغدغه‌های فکری به دور باشد و بتوانیم حداکثر استفاده را از این فصل زیبا ببریم؟
توصیه می‌کنیم مقاله {هفت راز سلامت و سعادت} را مطالعه فرمائید.
تغذیه عمومی مناسب سالم و طبیعی در بهار
مساله اول این است که یادمان باشد فصل بهار دنباله فصل زمستان است. بنابراین از همان زمستان به فکر تغذیه سالم و به اندازه، فعالیت بدنی مناسب و دوری از کسالت و خمودگی در سراسر زمستان باشیم.
وقتی هم به بهار نزدیک شدیم با درنظر گرفتن مزاج این فصل و افزایش حرارت و گرمای طبیعی، بکوشیم تا برنامه غذایی سالم و طبیعی خوبی برای خودمان در طول روز فراهم کنیم. منظور ما از این برنامه غذایی، این نیست که برای درست کردن انواع غذاها ساعت‌ها وقت بگذاریم یا غذاها و میوه‌های گران‌قیمت تهیه کنیم.
درواقع بهترین و مناسب‌ترین الگوی غذایی برای مردم هر منطقه دستورالعملی برآمده ازشرایط خاک، آب و هوا و جغرافیای همان منطقه خواهد بود.
به محیط طبیعی اطراف خود با دقت نگاه کنید. با آغاز فصل بهار، چه میوه‌ها و سبزیجاتی در منطقه شما کم‌کم به ثمر می‌رسند؟
خوردن غذاهای وارداتی و غیر‌بومی قالبی که در الگوی زندگی شهری توسعه یافته بدون در نظر گرفتن نیازهای بدن در شرایط مختلف مصرف می شود، باعث می شود انواع آلرژی‌ها در جوانان و نوجوانان به وجود بیاید.
مصرف نکردن غذاهای چرب و شیرین در آغاز بهار و افزایش مصرف جوانه‌ها و سبزیجات تازه از مهمترین راه‌های تعدیل حرارت و غلبه خون در بدن و دفع بیماری‌هایی است که از فصل زمستان، در بدن نهفته باقی مانده است.
بیایید به آیین‌های سنتی ایران نگاهی بیندازیم.
همیشه از کودکی یادآوری خاطره سیزده‌بدرهای خانوادگی و نشستن در سبزه‌های نو رسته و درعین حال خوردن بعضی سبزیجات کوهی مانند پیازچه کوهی، والک، شبدر و حتی یونجه شاداب و تازه با سرکه، برای من هم باعث انبساط خاطر بوده و هم جای سؤال.
بعدها که بزرگتر شدم و فهمیدم که رفتارهای سنتی و بومی حکمتی عالمانه دارد ، کنجکاو شدم که دلیل این سنت را از منظر فلسفه پزشکی آن بدانم.
پس از سال‌ها بررسی و مطالعه تاریخ و فرهنگ ایران باستان و سنت‌های حکیمانه مردم این سرزمین متوجه شدم که این گردهم‌آیی خانوادگی در فضای باز، در مزارع و دامنه کوه‌ها به قصد تنفس عمیق هوای پاک و مفرح بهار، مصرف سبزیجات کوهی به شکل‌های مختلف بوده است. مصرف سبزیجات کوهی به‌همراه سرکه مفید است. زیرا سرکه رگ‌ها را باز می‌کند و بدن را ضدعفونی می‌نماید. مصرف سبزیجات تازه و نورسته، آن هم پس از گذر از زمستان سرشار از خواص دارویی است.
بماند که در گذر زمان سنت‌ها با مسائل سیاسی و منطقه‌ای درآمیخته‌اند و و اصل اثر کمرنگ شده یا به فراموشی سپرده شده است، اما اگر دقت کنید هنوز هم در روستاها و کوهپایه‌ها که غالباً زمستانی سرد داشته اند، با آغاز فصل بهار زنان و دخترکانی را با لباس‌های رنگارنگ و شاد و چهره‌های شاداب می‌بینید که خم شده‌اند و سبزیجات کوهی را می‌چینند و جمع‌آوری می‌کنند.
دخترکانی که علوم مختلف را در غالب سنت و فرهنگ از مادربزرگ‌های خود به ارث می‌برند و وقتی آنها را به کار می‌برند، از بسیاری از مشکلات جامعه صنعتی و زندگی قالبی در امان می‌مانند.
خلاصه اینکه، الگوی کلی طبیعت‌گرایی و تازه‌خواری از یک طرف، و روی آوردن به تحرک مناسب و ملایم مانند پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری از طرف دیگر، حرارت بدن را تعدیل می‌کند و تا حدود زیادی به آرامش جسمی و شادمانی روحی و روانی ما کمک می‌کند.
توصیه می کنیم مقاله {علت سرد مزاجی زنان ، پیشگیری و تدابیر آن در طب طبیعی} را مطالعه فرمائید.
