خوب شی مرجع آنلاین آموزش طب سنتی ایران
یائسگی مردانه، اصطلاحی رایج و کلی برای نامیدن «آندروپاز» است که تغییرات ناشی از افزایش سن در سطح هورمون‌های مردانه را توصیف می‌کند. همین تغییرات هستند که با اصطلاحاتی دیگر مانند کمبود تستوسترون، کمبود آندروژن و هایپوگنادیسم شناخته می‌شوند. یائسگی مردانه در شرایطی معنا پیدا می‌کند که تولید تستوسترون در مردان بالای ۵۰ سال کاهش یابد. این حالت معمولا به هایپوگنادیسم شباهت دارد زیرا هر دو مشکل بر اساس کاهش سطح تستوسترون در بدن اتفاق می‌افتد و علایم کم‌وبیش یکسانی دارد.
تستوسترون هورمونی است که در بیضه‌های مردان تولید می‌شود و کارکردهایی فراتر از تمایلات جنسی دارد. در حقیقت، مسایل مهمی مانند تغییرات دوران بلوغ، انرژی ذهنی و بدنی، حفظ توده‌های عضلانی بدن و روندهای تکاملی دیگر در مردان به همین تستوسترون بستگی دارد.
توصیه می کنیم مقاله { دلیل درمان زود انزالی } را مطالعه فرمائید.
تفاوت یائسگی مردانه و زنانه
یائسگی مردانه دست‌کم از دو جهت با یائسگی زنانه تفاوت دارد:
- تفاوت اول این است که همه مردان دچار یائسگی مردانه نمی‌شوند، در حالی که همه خانم‌ها اگر به اندازه کافی عمر کنند و سنین میانسانی و سالمندی را تجربه کنند، یائسگی را نیز تجربه خواهند کرد.
- تفاوت دوم به این نکته برمی‌گردد که یائسگی مردانه با خاموشی کامل اندام‌های تولید مثل همراه نیست، هرچند که با کاهش سطح تستوسترون در بدن مردان، مشکلات جنسی مختلفی می‌تواند آنان را آزار بدهد. این در حالی است که یائسگی زنانه، توان زادآوری زنان را به کلی خاموش می‌کند.
علایم یائسگی مردانه
یائسگی مردانه می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلات بدنی، جنسی و روانی شود. ضمن این‌که این مشکلات با افزایش سن نیز شدت بیشتری می‌گیرند. مهم‌ترین علایم یائسگی مردانه به عبارت زیر هستند:
- کاهش انرژی
- افسردگی یا غم‌آلودگی
- تحریک‌پذیری عصبی
- پایین آمدن اعتماد به نفس
- اختلال در تمرکز
- ابتلا به بی‌خوابی یا سایر انواع اختلال خواب
- افزایش میزان چربی‌های بدن؛ خصوصا در اطراف شکم و سینه
- خشک و نازک شدن پوست
- تعریق بیش از حد
- کاهش توده‌های عضلانی بدن و احساس ضعف بدنی
- رشد حجمی پستان‌ها
- کاهش تراکم استخوانی
- اختلال نعوظ
- کاهش میل جنسی
- احساس خستگی مفرط
- ابتلا به ناباروری
در کنار موارد ذکرشده، باید به علایم دیگری هم اشاره کنیم که احتمال مواجهه با آنها وجود دارد:
- تورم یا حساسیت‌پذیری سینه‌ها
- کوچک شدن اندازه بیضه‌ها
- کمتر شدن موهای بدن
- گُرگرفتگی
البته علایم فوق‌الذکر در گروه علایمی قرار می‌گیرند که کمتر اتفاق می‌افتند و معمولا زمانی به وجود می‌آیند که مردان دچار یائسگی مردانه از ۵۰ سالگی عبور می‌کنند. ضمن این‌که کاهش سطح تستوسترون در بدن مردان، خصوصا اگر ناشی از یائسگی مردانه باشد، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. در این صورت، احتمال شکننده شدن و ضعیف شدن استخوان‌های بدن را نیز باید به مشکلات قبلی اضافه کرد.
جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهند که شایع‌ترین علایم یائسگی مردانه در جهان امروزی شامل چنین مواردی هستند:
- کاهش میل جنسی
- کاهش دفعات نعوظ صبحگاهی
- اختلال نعوظ
علایم دیگری هم هستند که در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند؛ از جمله:
- فقدان انرژی
- ناتوانی در پیاده‌روی بیش از یک کیلومتر
- ناتوانی در انجام دادن فعالیت‌های بدنی سنگین مانند دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین
- دشواری شدید در خم شدن، زانو زدن و برخی دیگر از وضعیت‌های بدنی
توصیه می کنیم مقاله { علل ابتلا به اختلال نعوظ و الفبای مقابله با آن } را مطالعه فرمائید.
علل و عوامل خطر یائسگی مردانه
با عبور مردان از مرز ۳۰ سالگی، سطح تستوسترون در بدن آنان به صورت تدریجی کاهش می‌یابد. میزان این کاهش به طور متوسط یک درصد به ازای هر سال است.
با این حال، پزشکان بر این باور نیستند که کاهش سطح تستوسترون به طور طبیعی و ناشی از افزایش سن، علت اصلی مواجهه با علائم یائسگی مردانه باشد. اگر این موضوع به علایم مورد نظر مرتبط بود، همه مردان باید علایم یائسگی مردانه را تجربه می‌کردند، در حالی که این‌طور نیست.
بنابراین باید تاکید کرد که یائسگی مردانه بسیار پیچیده است و می‌تواند علایم متفاوتی را در افراد مختلف به وجود بیاورد. در حالی که علایم یائسگی مردانه معمولا در مردان مسن‌تری اتفاق می‌افتد که دارای سطح پایین‌تری از تستوسترون در بدن خود هستند، اما احتمال شکل‌گیری این علایم در میان مردان مسنی که به بیماری‌های قلبی، چاقی، فشار خون بالا و بیماری دیابت نوع ۲ مبتلا هستند، بیشتر است. همین مساله مهم نشان می‌دهد که تغییر سطح هورمون‌ها در بدن مردان، تنها عامل شکل‌گیری یائسگی مردانه نیست.
عوامل خطر مهمی که در یائسگی مردانه می‌توانند نقش زمینه‌ای داشته باشند، از این قرارند:
- ورزش نکردن
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- استرس شدید
- اضطراب
- کمبود خواب
همان‌طور که گفته شد، اختلال نعوظ می‌تواند از علایم ابتلا به یائسگی مردانه باشد، اما همچنین ممکن است که این مشکل در اثر تغییرات منفی در رگ‌های خونی و مشکلات عصبی به وجود بیاید. بعضی از مردان نیز پس از مواجهه با بحران میانسالی، تحت تاثیر اثرات روانی این بحران قرار می‌گیرند. همین اتفاق می‌تواند باعث مبتلا شدن آنان به افسردگی شود که به نوبه خود می‌تواند طیف وسیعی از عوامل دخیل در شکل‌گیری علائم بدنی یائسگی مردانه را تحریک کند. رژیم غذایی نامناسب و بی‌کفیت نیز در کنار موارد ذکرشده می‌تواند از عوامل محرک برای بروز یائسگی مردانه باشد.
هایپوگنادیسم، یکی از مشکلاتی است که مشکل تولید نشدن هورمون کافی توسط بیضه‌ها را به وجود می‌آورد. این مشکل در دوران نوجوانی می‌تواند بلوغ را به تاخیر بیندازد، اما اگر در دوران سالمندی بروز پیدا کند و خصوصا اگر با چاقی یا بیماری دیابت نوع ۲ مرتبط باشد، می‌تواند مانند یک عامل محرک برای بروز علائم یائسگی مردانه عمل کند.
درمان یائسگی مردانه
با توجه به این‌که یائسگی مردانه هیچ تعریف مشخص و دقیقی ندارد، افرادی که تغییرات بدنی ناشی از این مشکل را تجربه می‌کنند، باید درمان‌های لازم را بر اساس علایم خاص خودشان دریافت کنند.
افراد مبتلا به چاقی یا اضافه‌وزن معمولا باید برنامه‌های مدیریت وزن و رژیم‌های ورزشی را به زندگی خودشان اضافه کنند. از طرف دیگر، آنان باید رژیم غذایی‌شان را تنظیم کنند و یک رژیم غذایی متعادل و مغذی داشته باشند. ضمن این‌که خود مدیریت رژیم غذایی می‌تواند اثرات مخرب ناشی از پیری را در مردان کاهش دهد.
افراد مبتلا به بیماری دیابت و بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی هم به درمان‌های متناسب با این بیماری‌ها نیاز دارند. به عنوان مثال، کنترل سطح قند خون می‌تواند علایم آنان را تسکین دهد. پزشکان معمولا علایم واضح را تحت بررسی دقیق قرار می‌دهند تا از وجود یا عدم وجود مشکلات زمینه‌ای مطمئن شوند. بنابراین اگر مردان مسن به اختلال نعوظ یا خستگی مفرط مبتلا باشند، پزشکان ابتدا از آزمایش‌های لازم برای تشخیص بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی استفاده می‌کنند.
اگر نشانه‌هایی مانند افسردگی یا اضطراب چشمگیر باشند، پزشکان می‌توانند فرد مراجعه‌کننده را به روان‌شناس یا روان‌پزشک ارجاع دهند. در این صورت، پزشک متخصص می‌تواند از داروهای ضد افسردگی و روان‌درمانی یا هر دو برای مقابله با این مشکلات کمک بگیرد.
این احتمال هم وجود دارد که پزشکان، تستوسترون‌درمانی را به فرد مراجعه‌کننده توصیه کنند اما اثربخشی این شیوه درمانی هنوز مشخص نیست. در حقیقت، تستوسترون‌درمانی در گروه درمان‌های بحث‌برانگیز قرار می‌گیرد و در افراد مختلف به نتایج متفاوتی منتهی می‌شود. با این‌که درمان با تستوسترون می‌تواند علایم و نشانه‌های آزاردهنده یائسگی مردانه را برای بعضی از مردان تسکین دهد، اما اثربخشی آن برای بعضی دیگر از مردان چندان روشن نیست و حتی ممکن است خطراتی نیز در پی داشته باشد. از میان این خطرات می‌توان به خطر انسداد مجاری ادراری و افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات اشاره کرد. شکل‌گیری لخته خون در رگ‌ها و تشدید بیماری‌های قلبی ایسکمیک، صرع و آپنه خواب نیز از دیگر عارضه‌های درمان با تستوسترون هستند.
سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که بسیاری از مکمل‌های حاوی ویتامین و تستوسترون که ادعای مقابله با یائسگی مردانه را دارند، اصلا حاوی ترکیبات اثربخش و ادعایی نیستند و حتی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات و مشکلات قلبی‌ـ‌عروقی را هم افزایش دهند.
اگر یائسگی مردانه با بروز مشکلات شدید و مختل شدن زندگی عادی و مطلوب همراه نباشد، مردان می‌توانند علایم این مشکل را بدون نیاز به درمان‌های خاص مدیریت کنند. بعضی از محققان می‌گویند که می‌توان از ناتوانی مردان برای صحبت کردن با پزشک درباره علایم این مشکل آزاردهنده به عنوان بزرگ‌ترین مانع در برخورد با یائسگی مردانه نام برد. بسیاری از مردان از صحبت کردن با پزشک درباره مسایل جنسی خجالت می‌کشند.
با این حال، اگر مردان به مشکلات زمینه‌ای و بیماری‌های خاص مبتلا نباشند، عادی‌ترین درمان برای یائسگی مردانه بر اساس تغییرات مطلوب در سبک زندگی شکل می‌گیرد. مهم‌ترین اصول این تغییرات به عبارت زیر هستند:
- رژیم غذایی سالم
- ورزش منظم و مداوم
- خواب کافی و با کیفیت
- کاهش استرس
توجه داشته باشید که شما نمی‌توانید سطح تستوسترون طبیعی را افزایش دهید، اما جدی گرفتن استراتژی‌های زیر می‌تواند به شما کمک کند:
- با پزشک خودتان صادق و راحت باشید: برای شناسایی و درمان مشکلاتی که می‌توانند در شکل‌گیری نشانه‌ها و علایم یائسگی مردانه نقش داشته باشند، حتما با پزشک خودتان همکاری کند و با او صادق باشید. پنهان کردن مسایل مختلف می‌تواند روند تشخیص و درمان را مختل کند.
- از متخصصان سلامت روان کمک بگیرید: مردان همیشه افسردگی را در قالب غم‌آلودگی و ناراحتی تجربه نمی‌کنند. بنابراین ممکن است که این حالت برای شما در قالب خستگی، تحریک‌پذیری عصبی، اضطراب و خشم غیرعادی بروز پیدا کند. حتی امکان دارد که افسردگی برای شما با حالت‌هایی مانند ناتوانی در انجام دادن مسؤولیت‌های خانوادگی و شغلی همراه شود. اختلال شدید در خواب شبانه و افکار خودکشی هم از دیگر علائم افسردگی در مردان هستند.
- مراقب مکمل‌های گیاهی باشید: ایمنی و اثربخشی مکمل‌های گیاهی برای مقابله با کاهش تستوسترون ناشی از پیری تا کنون ثابت نشده است. حتی شاید بعضی از این مکمل‌ها برای مردان خطرناک باشند. به عنوان مثال اثربخشی دریافت طولانی‌مدت DHEA برای مقابله با یائسگی مردانه ثابت نشده است و این کار حتی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را هم در مردان بیشتر کند.
توصیه می کنیم مقاله { سردمزاجی زنان از تشخیص تا درمان } رامطالعه فرمائید.
منبع: Healthline
